Grensgevallen

Beleef de historie van dit unieke grensgebied.

Routelengte25 km
Routeduur5 uur

Een bijzondere route langs veel historische plekken en door prachtige natuur. Je geniet met je paard of koets van weidse vergezichten, rijdt over lange brede zandpaden en smalle bospaden en kunt even uitrusten bij de gezellige horecazaken aan de route waar je een heerlijk Grensgeval-biertje kunt drinken. Tijdens je tocht kom je verschillende grenspalen tegen, elk met zijn eigen specifieke nummer en met zijn eigen verhaal.

Als keizer Napoleon kort na 1800 op het hoogtepunt van zijn macht is, deelt hij zijn veroverde gebieden naar eigen goeddunken in. Zo ging het ook in het zuiden van de Meijerij. Handjeklap met zijn broer Lodewijk, koning van Holland. En de inwoners van Luyksgestel en Lommel? Die hadden dat maar te slikken, hen werd niks gevraagd. Van de ene dag op de andere belandden ze in een ander land. De Luyksgestelnaren werden Nederlanders, de Lommelaren inwoners van wat later België zou heten. Nou ja, van de ene dag op de andere: het besluit viel in 1807, maar het duurde tot 1843 voor de nieuwe grens definitief was.

Onderweg

Grenspaal 194
Sta even stil bij het stenen monumentje met de inscriptie ‘Hier viel El-Cid met een groot ruiter’. El-Cid was het paard van Lommelaar Jan van Limbergen (eigenaar van bioscoop Minerva in Lommel). Het paard struikelde op deze plek en was meteen dood. De vrienden van Jan hebben, als grap, de stenen zerk geplaatst. Voor WO II deelde Jan elke zondag na de H. Mis in Luyksgestel briefjes uit met de nieuwste films. Jaren later was hij eigenaar van restaurant Den Bonten Os. Ook heeft hij jarenlang de koetsentocht Lommel – Luyksgestel georganiseerd. Deze is ontstaan bij een groots grensoverschrijdend feest in 1980 ter gelegenheid van de 150-jarige afscheiding van België/ Nederland, een feest dat dus zowel in Lommel als in Luyksgestel gevierd werd.

Reconstructie Dodendraad
Aan de grensweg tussen knp. 23 en knp 24  staat een nagebouwde grenspost met wachtershuisje. Hier is ook een stukje dodendraad nagemaakt. De Dodendraad is aangelegd  in De Eerste Wereldoorlog, op de grens van Nederland en België. Op deze draad stond 2000 volt stroom, wat het onmogelijk maakte om de grens te passeren met smokkelwaar of van België naar het neutrale Nederland te vluchten.

Grenspaal 193
In het Venakkerbos ten zuiden van Luyksgestel bevindt zich het hoogste natuurlijke punt van Noord-Brabant. Luyksgestel is van oorsprong een agrarische gemeenschap. Je vindt hier veel lintbebouwing met daarin een aantal Kempische langgevelboerderijen. In het begin van de 19e eeuw werd Luyksgestel een zelfstandige gemeente. Tussen 1815 en 1818 hoorde Luyksgestel bij het arrondissement Turnhout in de provincie Antwerpen. In 1818 werd Luyksgestel met Lommel geruild, zodat Luyksgestel bij Noord-Brabant kwam en in 1838, bij de Belgische afscheiding, Nederlands werd, terwijl Lommel toen bij België ging horen. In 1997 werd bij herindeling de gemeentelijke zelfstandigheid opgeheven en ging Luyksgestel deel uit maken van de gemeente Bergeijk.

Ontginning tot landbouwgrond
In de jaren voor de oorlog begint de ontginning. Met de benoeming van burgemeester J. Linders in 1946 wordt de ontginning van het gebied met grote voortvarendheid ter hand genomen. Eind 1949 stelt Linders aan de minister van Landbouw voor om hier een aaneengesloten complex gronden ter grootte van ca. 1000 ha te verwerven.Het gemeentebestuur koopt de gronden in De Pielis aan, en verstrekt opdracht aan de Koninklijke Nederlandse Heide Maatschappij om de plannen voor de ontginning, de waterbeheersing, de verkaveling en de ontsluiting van het gebied op te stellen.

Mie van de Kapel in niemandsland
Mie van de Kapel was een prompt mens. Zij was getrouwd met Sjef. Eind jaren vijftig van de vorige eeuw was er ter plekke een samenkomst van afgevaardigden van de gemeentebesturen van Bergeijk en Luyksgestel en mensen van het ministerie. Het handelde toen om de ontginning van De Pielis en de vestiging van ontginningsboerderijen. Mie kwam aangelopen op een paar versleten klompen en vroeg het hoge gezelschap wat de bedoeling was van hun komst naar dit verlaten gebied. Zij vertelden Mie, dat er straks boerderijen op de hei zouden worden gebouwd. Mie geloofde het verhaal niet en zei dat de boeren daar nooit spek zouden produceren zoals zij.

Om haar verhaal kracht bij te zetten, liep zij naar binnen en haalde een schitterend stuk gerookt spek en toonde dat buiten aan het gezelschap onder uitroepen: “As gullie hier wir terugkomt, magde gullie zo’n zij spek ook wel ‘ns meebrengen”. Later kocht Sjef op een koopdag in Lommel-Kerkhoven een boerderij. Toen de notaris hem naar voren riep om zijn gegoedheid te tonen of zijn borg bekend te maken, haalde Sjef een pak geld uit zijn binnenzak en betaalde de notaris ter plaatse contant de boerderij. Het gebied aan de kapel was een eldorado van rust, maar het lag ook op een strategisch punt voor de smokkel.

Bedrijven aan de Route